HỢP ĐỒNG THƯỜNG CHẤM DỨT TRONG NHỮNG TRƯỜNG HỢP NÀO?
Việc giao kết, soạn thảo và thực hiện Hợp đồng, đặc biệt là các Hợp đồng thương mại đối với các doanh nghiệp hiện nay là một việc quan trọng và mang tính quyết định trong quá trình kinh doanh. Việc soạn thảo chi tiết các điều khoản, tuân thủ đúng các quy định, thực hiện và chấm dứt Hợp đồng theo những gì đã thỏa thuận sẽ giúp các bên hạn chế được các rủi ro và tranh chấp phát sinh. Dưới đây, TNTP xin được gửi đến bạn đọc một số trường hợp chấm dứt Hợp đồng để doanh nghiệp chú ý và thực hiện đúng theo quy định của pháp luật.
1. Hợp đồng là gì? Chấm dứt Hợp đồng là gì?
Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Có thể hiểu, Hợp đồng xác định và điều chỉnh các quyền, nghĩa vụ chung hoặc riêng của các bên.
Chấm dứt Hợp đồng là khi các bên không còn trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ với nhau, bên có quyền cũng không thể buộc bên có nghĩa vụ tiếp tục thực hiện nghĩa vụ. Như vậy, Chấm dứt hợp đồng là việc sau khi đạt được những mục đích theo Hợp đồng, các bên kết thúc, ngừng thực hiện các điều khoản, các thỏa thuận trong Hợp đồng đã giao kết. Sau khi chấm dứt hợp đồng, tùy từng hoàn cảnh và trường hợp cụ thể mà sẽ có những hậu quả pháp lý khác nhau như phạt vi phạm, bồi thường thiệt hại cho bên bị thiệt hại,…
2. Hợp đồng sẽ chấm dứt trong các trường hợp nào?
Hợp đồng đã được hoàn thành
Mong muốn của các bên khi tiến hành giao kết Hợp đồng là đạt được mục đích của việc giao kết, như vậy, có thể hiểu khi đã hoàn thành được mục đích giao kết, hợp đồng sẽ chấm dứt. Đây được coi là một trong những trường hợp chấm dứt hợp đồng.
Về điều kiện để Hợp đồng được coi là hoàn thành: khi các bên đã hoàn thành đúng và đầy đủ nghĩa vụ theo Hợp đồng (thực hiện đúng phạm vi công việc, giao hàng hóa đúng số lượng, chủng loại, chất lượng,…). Tùy thuộc theo từng loại hợp đồng sẽ có cách xác định hợp đồng đã được hoàn thành khác nhau:
– Đối với Hợp đồng đơn vụ: Hợp đồng mà chỉ một bên có quyền, bên còn lại chỉ có nghĩa vụ: khi bên có nghĩa vụ hoàn thành xong nghĩa vụ của mình thì hợp đồng được coi là đã hoàn thành.
– Đối với Hợp đồng song vụ – Hợp đồng mà các bên đều có quyền và nghĩa vụ với nhau: khi tất cả các bên đều đã hoàn thành đúng và đầy đủ nghĩa vụ của mình với bên còn lại. Ngược lại, nếu chỉ có một bên hoàn thành quyền và nghĩa vụ của mình, bên kia chưa thực hiện hoặc thực hiện không đủ thì Hợp đồng vẫn chưa được xem là hoàn thành.
Theo thỏa thuận của các bên
Bản chất của Hợp đồng là một hình thức ghi nhận sự thỏa thuận thống nhất ý chí giữa các bên, do đó, việc Chấm dứt hợp đồng có thể xảy ra nếu các bên có thỏa thuận không tiếp tục thực hiện Hợp đồng.
Theo đó, các bên có thể thỏa thuận về việc chấm dứt hợp đồng trong thời hạn thực hiện hợp đồng, cũng có thể thỏa thuận chấp nhận thanh lý Hợp đồng, dù bên có nghĩa vụ chưa thực hiện xong toàn bộ nghĩa vụ, thỏa thuận bù trừ nghĩa vụ, thỏa thuận thay thế nghĩa vụ. Đồng thời, các bên cũng phải đề cập đến vấn đề xử lý các hậu quả pháp lý khi chấm dứt hợp đồng trong trường hợp này. Thỏa thuận để chấm dứt Hợp đồng không vi phạm pháp luật trừ khi việc làm này của các bên nhằm trốn tránh nghĩa vụ với bên thứ ba.
Khi cá nhân giao kết Hợp đồng chết, pháp nhân hoặc chủ thể khác chấm dứt mà Hợp đồng phải do chính cá nhân, pháp nhân hoặc chủ thể đó thực hiện
Không phải bất kì cá nhân nào chết hay pháp nhân nào chấm dứt tồn tại thì Hợp đồng theo đó cũng chấm dứt theo mà phải đáp ứng đủ hai điều kiện sau:
– Hợp đồng phải do chính chủ thể đó thực hiện (ví dụ như trường hợp việc thực hiện hợp đồng gắn liền với nhân thân của chủ thể giao kết).
– Hợp đồng do cá nhân, pháp nhân khác thực hiện nhưng công việc thực hiện không thể chuyển giao cho chủ thể khác (do không có ai thay thế, thừa kế để tiếp tục thực hiện Hợp đồng).
Hợp đồng vẫn có giá trị và chưa được xem là hoàn thành trong trường hợp có nhiều người hoặc nhiều pháp nhân phải thực hiện, khi một cá nhân chết/ một pháp nhân chấm dứt hoạt động thì những chủ thể còn lại vẫn phải thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình theo Hợp đồng.
Khi bị hủy bỏ, đơn phương chấm dứt Hợp đồng
Hủy bỏ và đơn phương chấm dứt thực hiện Hợp đồng đều có thể làm cho Hợp đồng chấm dứt, nhưng xét về bản chất, đây là hai khái niệm khác nhau và khi chấm dứt hợp đồng sẽ dẫn đến những hậu quả pháp lý khác nhau.
– Hợp đồng bị hủy bỏ: giá trị Hợp đồng được xem như không có từ thời điểm giao kết, tức là coi như chưa có Hợp đồng phát sinh trên thực tế. Hậu quả pháp lý được giải quyết giống như Hợp đồng bị tuyên bố vô hiệu.
– Hợp đồng bị đơn phương chấm dứt: không có giá trị đối với phần Hợp đồng chưa được thực hiện, phần Hợp đồng đã được thực hiện trên thực tế vẫn được công nhận và có giá trị pháp lý.
Khi không thể thực hiện được do đối tượng của Hợp đồng không còn và các bên có thể thỏa thuận hay thay thế đối tượng khác hoặc bồi thường thiệt hại
Đối tượng là một trong những điều khoản quan trọng trong Hợp đồng, điều khoản này là mục đích giao kết giữa các bên, do đó, nếu như Đối tượng trong thỏa thuận không còn, điều này dẫn đến việc các bên không thể tiếp tục thực hiện Hợp đồng, tương đương việc Hợp đồng sẽ chấm dứt. Tuy nhiên, việc này không đồng nghĩa với việc chấm dứt quyền và nghĩa vụ của các chủ thể tham gia quan hệ Hợp đồng. Nếu các bên vẫn muốn tiếp tục thực hiện Hợp đồng thì có thể thỏa thuận để thay thế đối tượng đó bằng cách chấm dứt Hợp đồng cũ và giao kết Hợp đồng mới hoặc bồi thường thiệt hại.
Chấm dứt Hợp đồng khi hoàn cảnh thay đổi cơ bản
Theo khoản 1 Điều 420 Bộ luật dân sự 2015, hoàn cảnh thay đổi cơ bản khi có đủ các điều kiện sau đây:
– Sự thay đổi hoàn cảnh do nguyên nhân khách quan xảy ra sau khi giao kết hợp đồng;
– Tại thời điểm giao kết hợp đồng, các bên không thể lường trước được về sự thay đổi hoàn cảnh;
– Hoàn cảnh thay đổi lớn đến mức nếu như các bên biết trước thì hợp đồng đã không được giao kết hoặc được giao kết nhưng với nội dung hoàn toàn khác;
– Việc tiếp tục thực hiện hợp đồng mà không có sự thay đổi nội dung hợp đồng sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho một bên;
– Bên có lợi ích bị ảnh hưởng đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết trong khả năng cho phép, phù hợp với tính chất của hợp đồng mà không thể ngăn chặn, giảm thiểu mức độ ảnh hưởng đến lợi ích.
Theo đó, hợp đồng chấm dứt khi có các điều kiện:
– Ít nhất một bên bị ảnh hưởng đến lợi ích khi hoàn cảnh thay đổi cơ bản;
– Các bên không thỏa thuận được việc sửa đổi Hợp đồng trong thời hạn hợp lý;
– Có yêu cầu Tòa án tuyên bố chấm dứt Hợp đồng của một trong các bên.
Trên đây là những trường hợp chấm dứt Hợp đồng theo quy định của pháp luật mà TNTP muốn gửi đến bạn đọc. Để chấm dứt hợp đồng đúng quy định cũng như hạn chế các rủi ro về sau, các chủ thể cần cần nhắc và lưu ý.
Trân trọng.
Công ty Luật TNHH Quốc tế TNTP và Các Cộng sự
